Əlvida Gülsarı / Çingiz Aytmatov

🔹️Çingiz Aytmatov

🔹️Qırğız ədəbiyyatı

🔹️ 238 səhifə

🔹️ Qiymət 5/5

   Bəzi əsərləri oxuyanda mənə elə gəlir ki, əslində yazmaq o qədər də çətin deyil. Həvəslənirəm. Yazacam deyirəm. Mən də yazacam.

   Lakin elə ki, Çingiz Aytmatov kimi həqiqi söz sənətkarının əsəri keçir əlimə oxuduqca valeh olub yox deyirəm. Yazıçılıq hara? Mən hara? Bir yazıçı olmaq üçün o qədər zəngin bir dünya görüşü olmalıdır ki, insanın. Yazdıqları inandırıcı olsun gərək. Nə var hadisələrlə dolu  sıradan bir əsər ortaya çıxarmağa?

   Çingiz Aytmatovun qələminin sehrinə " Gün var əsrə bərabər", "Dəniz kənarıyla qaçan Alabaş", "Ağ gəmi", "Qırmızı yaylıqlı qovağım mənim və ya Sərvi boylu dilbərim", "Cəmilə" əsərləri ilə bələd idim. Bu dəfə "Əlvida Gülsarı" povesti məni yenidən öz tilsiminə saldı.

   Gülsarı bir atdır. Yorğa at. Sahibi fəal kominist ilxıcı, sonradan qoyun sürüsünə çobanlıq edəcək Tanabəydir. Bu ikisinin arasında güclü sevgi bağları vardır. Lakin sevgiyə gözü kor olanlar bunu hardan bilsin? Ayırırlar Gülsarını Tanabəydən. İllər uzunu özü bəsləyib böyütdüyü atına uzaqdan baxası olur. Hər ikisinin ömrünün sonuna yaxın yenidən qovuşurlar. Lakin artıq gecdir. Gülsarı o biri diyara köçmək üçün hazırdır.
   

   Bu əsərin ümumi xəttidir. Amma daha önəmli hadisələr də var əsərin daxilində. Tanabay sosialist rejiminin kəndlərində ilk təbliğatçısı və qurucularındandır. Zamanla rejim gücləndikcə o arxa planda qalmağa başlayır. Bütün əməkləri bir heç olur. Əsərdə qoyun sürüsünə çobanlıq edərkən yaşadığı çətinlikləri anlamaq üçün yalnız əsəri oxumaq lazımdır. Oxuduqca buz kimi iliklərə işləyən soyuğu, paltarlarınızın palçığa və çirkli suya bulaşıb bədəninizə yapışaraq sizi necə titrətdiyini, soyuqdan və acından ölən anaş qoyunların,körpə quzuların boğazınızın düz ortasında yaratdığı yumruğu, çarəsizliyi, acizliyi, qəzəbi, nifrəti o hadisələrin içərisində yaşayırmış kimi hiss edəcəksiniz. Tanabəylə birlikdə günlərlə tövlə kürəyib bir saat belə yuxu yatmadan, dincəlmədən, nə qədər yardım gözləsəniz də heç bir yardımın göndərilmədiyini görüb uçuq, damsız, qapısız, pəncərəsiz ağıldakı qoyun quzunu qurtarmaq üçün əlinizdən gələni etdikdən sonra yoxlama üçün gələn 2-ci katibin, sizi işəyaramaz, bacarıqsız və koministliyə layiq olmayan biri kimi təhqir etdikdə  "sizin də, sisteminizin də canı cəhənnəmə" deyib  hər şeyə tüpürəcəksiniz. 

   Və ən dəhşətlisi bunca illər əməyiniz və əziyyətiniz bircə cümlə ilə yox sayılacaq. Partiya üzvülüyünüz əlinizdən alınacaq. Bundan sonra mən nə üçün yaşayıram deyə həyatı sorğulamağa başlayacaqsınız.

   Yazıçı yeniliyin ardınca düşüb milli və köhnəliyə üz çevirənlərin sonrakı peşmançılığını sərir gözlərimizin önünə.

   Əsərin mövzusu qədər, yazıçının üslubu, təsvirləri də aldı məni məndən. Çobanlığı bütün incəliklərinə qədər elə təsvir edib ki, heyrətlənməmək əldə deyil. Dediyim kimi, əsəri oxuyarkən ən az bir film seyr edirmiş kimi canlanacaq hadisələr gözlərinizin önündə.

   Tək heyifsiləndiyim məqam, əsəri öz dilimizdə deyil türkcə oxumağım oldu. Zənnimcə, bizim tərcümə daha yaxşı olardı.

Seçdiklərim:

   Hepimiz böyleyiz işte. Birbirimizi ancak hayatın sonunda, birisi ağır şekilde hastalanır ya da ölürse, o zaman hatırlarız. Neyi yitirmiş olduğumuz, nasıl olduğu, niteliklerinin neler olduğu, neler yapmış olduğu, ancak o zaman bizlere ansızın malûm oluverir.

                                ***

   Bir çoban, çok çocuklu bir anne gibidir. Daima dertleri vardır...

                                ***

   ...hayatın hemen yarısı düşlerden ibaretti. Ve bundan dolayıdır ki, bu kadar tatlıydılar. Belki de düşü görülen her şeyin yerine getirilmesi mümkün olmadığından dolayı hayat bu kadar değerliydi.

                               ***

   Ama bir insan yaşadığı yılların sayısı ile ihtiyarlamış sayılmazdı ki. Daha çok ihtiyarladığını ve çağının artık geçmiş olduğunu ve kendisine ancak sonunu beklemekten başka bir şey kalmadığını anlayınca, artık ihtiyarlamış olunurdu...

Bir başkasına sıkıntı çektirmek ve onu gücendirmekten gayri hiçbir iş yapmayan böyle insanlar da vardır, onlar için başlıca iş, hakimiyyeti ellerinde bulundurmak ve kendi güçlerini hissettirmekten ibarettir.