Cek London / Martin İden

 

  Cek Londondan bir çox əsərlər oxumuşam. Və doğrusu, bu yazıçının qələmini çox-çox bəyənirəm. Onun orta məktəbdə dərsliyimizdə də olduğu üçün oxuduğum "Həyat eşqi" əsərinin günlərlə təsirində qaldığımı xatırlayıram. Universitet vaxtlarında isə daha çox əsərləri ilə tanış olmuş, oxumuş və sevmişdim. 

  Amma mən necə olub indiyə qədər "Martin İden"i oxumamışam deyə, əsəri bitirəndən bəri hələ də özümə sormaqdayam. Haqqında çox eşitmişdim, niyəsə oxumağı o qədər də arzulamamışdım. Oxuyunca isə bu mənim indiyə qədər  oxuduqlarım içərisində  bu qədər mənə, iç dünyama xitab edən bəlkə də yeganə kitab olduğuna tam qənaət gətirdim. Və əslində, kitabın onu anlayıb, duya biləcəyim zamana qədər məndən uzaq durduğunu düşündüm.

   Martin sadəcə bir əsər qəhrəmanı deyil... O həyatda həmişə fikrən, ruhən başqa buudlarda yaşayan, xəyalları zirvələrdə dolaşan, həyatın hər cür bəsitliyindən, sıradanlığından uzaq düşüncələrə sahib, fərqli olan, fərqli duyan, gücünə inanan, ətrafındakıların basmaqəlib düşüncələrindan yorulsa da əzmindən taviz verməyən və buna görə də anlaşılmayan, kənarlaşdırılan, özgələşədirilən, tənhalaşan bütün Martinlərin simvolik obrazıdır sanki.

   Hər cümləsində içim yandı, hər cümləsində yanındayam deyə hayqırmaq istədim Martinə... Amma nə fayda... Martinlər tənhalığa məhkumdurlar, bu onların alın yazısıdır.

   Əsərin nə mövzusu, nə də digər qəhrəmanlar haqqında heç nə yazmayacağam. Çünki bu Martinin hekayəsi, bu Martinin içində qərib olduğu dünyası...

   Əsəri hər kəsin sevəcəyinə də əmin deyiləm. Amma hər kəsin Martində öz içindən bir şey tapacağına əminəm. Odur ki, oxuyun deyə şiddətlə tövsiyə edirəm. Və məncə bundan  çox yazmaq artıq olar. Sözü buraxıram "Martin İden"dən seçdiklərimə...

                          Seçdiklərim:

✔ "Eh bircə həqiqətən yaxşı danışmağı bacarsaydım - dedi. Başımda o qədər müxtəlif fikir vardır ki, bütün varlığımla onları demək istəyirəm. Lakin bunların hamısı o qədər böyükdür ki, münasib sözlər tapa bilmirəm. Bəzən mənə elə gəlir ki, bütün dünya, bütün canlı xilqət mənə üz tutub ; bizim əvəzimizə sən danış deyə tələb edir. Mən bunu duyuram, lakin necə bunu ifadə edim? Mən hər şeyin əzəmətini hiss edirəm, lakin elə ki, danışmağa başlayıram dilim dolaşır, uşaq kimi kəkələyirəm."

✔ "İlin gözəl bir çağı, günah işləyib peşman olmamış gözəl bir qadın kimi yaşamış, indi belə bir qadın kimi də can verirdi." (Sonbaharın təsviri)

✔ "... yaradıcılıq nəşəsi yer üzündə ən nəcib bir nəşədir. Bu nəşə bütün məhrumiyyətlərimin əvəzini verdi."

✔ "Məhəbbət addımbaşı büdrəyən və yıxılan cılız, eybəcər bir xilqət deyil, əsl böyük məhəbbətdirsə, heç bir zaman yolunu azmaz."

✔ "Gertruda, özümdən başqa heç kəs mənim qüvvəmə inanmır..."

✔ "Dünya qüdrətli olduqları qədər də nəcib olan qüvvətlilərindir, bu qüvvətlilər isə bütün ömürləri boyu alğı-satqı bataqlığında ilişib qalmırlar. Dünya əsl kübarların, sarışın vəhşilərin, heç bir sazişə getməyən və həmişə yalnız "hə" deyən adamlarındır."

✔" O sükansız və kompassız qalmışdı, bir yerə də tələsmirdi. O, baş  alıb gedən axına qoşulanda həyatı daha az duyurdu, həyatı duymaq isə onu incidirdi."

✔❗"Onların hamısı eyni dərəcədə ümumi meyarlara uyğunlaşırlar, hamı həyatını hazır, basmaqəlib miskin bir timsal əsasında qurur. Həm də daim bir-birlərinə baxan, bir-birlərini yamsılayan bu miskin məxluqlar uşaqlıqdan əlində əsir olduqları mənasız qaydaları yalnız pozmamaq xatirinə öz fərdi xüsusiyyətlərini silib atmağa, canlı həyatdan üz döndərməyə razıdırlar." (bu ən ən sevdiyim :))